Concentratiepillen (medicatie) slikken zonder recept? Wat je moet weten
Soms gebruiken mensen concentratiepillen voor werk of school. Er zitten risico’s aan het gebruik hiervan. Ook is het niet duidelijk of de pillen echt (goed) werken.
Wat zijn concentratiepillen?
Concentratiepillen zijn medicijnen of supplementen die soms door mensen worden gebruikt voor school of werk. De reden hiervoor is dat er gedacht wordt dat iemand langer en beter kan studeren of werken door de pillen.
De medicijnen die mensen gebruiken zijn vaak ADHD-medicijnen zoals Ritalin (methylfenidaat), Concerta, Modafinil of dexamfetamine. Iemand die ADHD-medicijnen gebruikt voor meer concentratie heeft vaak geen ADHD en/of recept van de dokter. Dit noem je oneigenlijk gebruik van medicijnen. Iemand die ADHD-medicijnen koopt, verkoopt of bezit overtreedt daarom de wet. De meeste ADHD-medicijnen staan namelijk op Lijst 1 van de Opiumwet.
> Lees hier meer over ADHD-medicatie
Vrij verkrijgbare alternatieven (studeerpillen)
Er worden alternatieven aangeboden op het internet die volgens de verkopers veiliger en natuurlijk zouden zijn. Deze supplementen worden verkocht als studeerpil. De pillen bevatten vaak cafeïne, L-Theanine en andere stoffen (zoals vitamines). Maar er wordt niet gecontroleerd of dit ook echt zo is. Deze pillen zijn niet verboden om te kopen, verkopen of bezitten.
Hoe vaak worden deze pillen (zonder recept) gebruikt? En door wie?
Er zijn (nog) geen cijfers bekend over de studeerpillen met cafeïne en L-theanine. Wel is er onderzoek gedaan naar hoeveel mensen ADHD-medicatie gebruiken zonder recept. Uit onderzoek gedaan in 2023 werd duidelijk dat 0.5% van de Nederlanders deze pillen gebruikte. Dat zijn 60 duizend volwassenen.1Zoals te lezen op de website van de Nationale Drug Monitor
> Lees hier meer over hoeveel mensen ADHD medicijnen gebruiken
De mensen die ADHD-medicijnen gebruiken zijn vaak studenten of mensen die uitgaan. Van de mensen tussen de 16 en 35 die uitgaan heeft 6,6% in het afgelopen jaar ADHD-medicijnen zonder recept gebruikt.2Zoals te lezen is in dit onderzoekMaar soms worden de pillen ook tijdens het werk gebruikt.
Hoe werken de pillen?
ADHD-medicijnen werken anders voor mensen met ADHD dan voor mensen zonder ADHD. De medicijnen verhogen stofjes in de hersenen (zoals dopamine en noradrenaline). Iemand met ADHD heeft meer van deze stofjes nodig om minder klachten door zijn of haar ADHD te hebben. Iemand zonder ADHD heeft niet te weinig van deze stofjes. De hoeveelheid van deze stofjes wordt daardoor bij deze mensen erg hoog door de medicijnen. De werking van deze medicijnen in de hersenen lijkt bij iemand zonder ADHD daardoor erg op de effecten van speed of cocaïne.
Studeerpillen met cafeïne en L-theanine hebben allemaal een andere werking. De werking hangt af van welke andere stoffen er naast de cafeïne en L-theanine in zitten. Maar de werking komt bij de meeste studeerpillen vooral door cafeïne.
Cafeïne zorgt ervoor dat de slaapdruk van mensen minder wordt. Met de slaapdruk wordt bedoeld: hoe graag het lichaam wil slapen. Als de slaapdruk van iemand hoog is, dan begint iemand te gapen en wordt hij of zij moe. Als de slaapdruk laag is wordt iemand alerter en wakkerder. De combinatie met L-theanine kan er voor sommige mensen voor zorgen dat er minder bijwerkingen van de cafeïne gevoeld worden (zoals angst of onrust).
Wat zijn de effecten van de pillen?
De effecten van ADHD-medicijnen lijken op de effecten van speed of cocaïne bij mensen zonder ADHD. De meeste mensen zonder ADHD die de medicijnen nemen krijgen meer energie en zin om te praten. Ze voelen zich wakker en soms een beetje blijer.
De pillen met cafeïne en L-theanine geven minder sterke effecten. De meeste mensen ervaren iets minder vermoeidheid als ze de pillen hebben genomen. Ook verbetert de cafeïne voor even een klein beetje het geheugen, de concentratie en motivatie. Soms zitten er nog andere stoffen in deze pillen die de effecten veranderen.
Wat zijn de risico’s en bijwerkingen?
ADHD-medicatie en studeerpillen geven bijwerkingen en risico’s. De bekende bijwerkingen en risico’s staan in de tabellen hieronder.
De risico’s voor de studeerpillen zijn per merk anders. De risico’s en bijwerkingen in de tabel (rechts) gelden voor cafeïne en L-theanine. Maar er zitten vaak andere stoffen bij. Zo wordt er bijvoorbeeld soms Ashwaghandha toegevoegd aan de pillen. Ashwaghandha kan gevaarlijk zijn voor mensen met een schildklierafwijking.
| ADHD-medicijnen | Studeerpillen (met cafeïne en L-Theanine) |
| Niet of moeilijker kunnen slapen | Onrust |
| Hartkloppingen | Niet of moeilijker kunnen slapen |
| Te weinig eten | Hoofdpijn |
| Hoofdpijn | Misselijkheid |
| Depressieve gevoelens | Hartkloppingen |
| Angst | Angst |
| Problemen met het hart en de bloedvaten | Hoge bloeddruk |
| Onrust | |
| Hoge bloedruk | |
| Vermoeidheid | |
| Buikpijn | |
| Misselijkheid |
Als iemand veel en vaak concentratiepillen gebruikt dan komen er de volgende risico’s bij:
| ADHD-medicijnen* | Studeerpillen (met cafeïne en L-theanine) |
| Oververmoeid worden | Verslaving (niet meer zonder kunnen studeren of werken) |
| Te veel afvallen | |
| Als iemand er gevoelig voor is: zorgen voor psychische problemen zoals depressie, angststoornissen, zelfmoordgedachten of psychoses | |
| Verslaving |
Heb je vragen over concentratiepillen? Heb je klachten na het gebruik van concentratiepillen? Of maak je je zorgen om het gebruik van iemand of je eigen gebruik? Neem dan gerust contact met ons op – dat kan via chat, telefoon of email.
Veelgestelde vragen
Mensen die geen ADHD hebben en ADHD-medicatie hebben gebruikt zeggen dat zij: beter hun (school)werk kunnen doen, meer focus hebben, meer energie hebben en langer door kunnen met werken of studeren. Maar er is nog geen duidelijk wetenschappelijk bewijs dat mensen beter werken of studeren als ze deze medicijnen hebben gebruikt.
Iemand kan verslaafd raken aan het gebruiken van concentratiepillen. Het gaat dan om geestelijke verslaving. Dit betekent dat iemand denkt de pillen nodig te hebben om beter te kunnen presteren. Iemand kan bijvoorbeeld denken: “ik moet de pillen gebruiken om mijn tentamen te halen”.
Iemand die studeerpillen met cafeïne en L-theanine gebruikt mag in de meeste gevallen nog autorijden. Voor ADHD-medicijnen is dit anders. Als iemand geen ADHD heeft mag hij of zij niet autorijden onder invloed van de medicijnen. Gebruik van de meeste ADHD-medicatie tijdens het rijden wordt door de politie gezien als rijden onder invloed van harddrugs. Dit is een misdrijf en er staan flinke straffen op.
> Lees hier meer over medicijnen en autorijden