Psychedelica-therapie

Onderzoekers proberen erachter te komen of psychedelica kunnen helpen als ondersteuning bij een therapie. In de toekomst is dit misschien mogelijk voor sommige patiënten met bepaalde psychische klachten. Er zijn ook veel redenen om voorzichtig te zijn.

Let op: het gebruiken van psychedelica als iemand niet goed in zijn of haar vel zit kan gevaarlijk zijn en psychische klachten erger maken!

Bij psychedelica denkt iemand vaak aan LSD, ayahuasca of paddo’s/truffels (psilocybine). Dit zijn ‘klassieke psychedelica’. MDMA (XTC) of ketamine worden ‘atypische psychedelica’ genoemd.

Ketamine is het enige psychedelicum dat mensen al van de dokter kunnen krijgen. Dit kan op het moment alleen bij:

• sommige soorten (chronische) pijn of operaties
• depressie met gedachten aan de dood waarbij andere therapieën en medicatie niet of te weinig werkte

Onderzoek naar psychedelica als medicijn

Naar een aantal van deze middelen wordt onderzoek gedaan. In het buitenland, maar ook in Nederland. Het meeste onderzoek dat wordt gedaan richt zich op:

• MDMA als hulpmiddel bij de behandeling van Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS)
• Ketamine als hulpmiddel bij de behandeling van depressie
• Psilocybine als hulpmiddel bij de behandeling van depressie

Psychedelica zijn geen wondermiddelen

Ondanks dat er uit sommige onderzoeken hoopvolle resultaten komen is het nog te vroeg om enthousiast te zijn. Het is onzeker of psychedelica in de toekomst gebruikt kunnen worden als ondersteunend medicijn bij een behandeling. Daar zijn een aantal redenen voor:

• In de onderzoeken wordt therapie met psychedelica vergeleken met therapie en een suikerpil. Zo’n suikerpil zonder effecten noem je een placebo. Er zijn onderzoeken waarbij er geen verschil zit tussen de placebo met therapie en de psychedelica met therapie. 
• Ook zijn er onderzoeken waarbij de psychedelica met therapie niet beter lijkt te werken dan antidepressiva en therapie¹Bijvoorbeeld deze studie.
• De psychedelica worden vaak gegeven met praattherapie. De drug is een hulpmiddel van de behandeling. De therapie helpt dus ook een groot deel van de mensen. In veel studies is er namelijk ook een verbetering in de placebogroep²Bijvoorbeeld deze studie. 
• Aan het onderzoek doen bepaalde mensen mee. Het gaat vaak om patiënten die therapieresistent zijn. Dit betekent dat ze al veel andere soorten therapie en medicatie hebben gehad. Iemand kan helemaal niet meedoen aan een onderzoek als ze andere psychische klachten hebben of bepaalde lichamelijke klachten. 
• Het is voor veel psychedelica nog onbekend hoe lang de positieve effecten van de psychedelica-therapie blijven
• Het is nog niet bekend wat alle risico’s zijn van deze therapie. In sommige studies worden namelijk ernstige bijwerkingen benoemd. Bijvoorbeeld: sterke angst en zelfmoordgedachten. 
• De studies die gedaan worden zijn vaak bij kleine groepen. Het is niet zeker of dezelfde resultaten worden gevonden in grote groepen. Deze onderzoeken met grote groepen zijn wel nodig voordat psychedelica een medicijn mogen worden. 

> Lees meer over psychedelica en therapie in de factsheet

Psychedelica-therapie in Nederland

In Nederland wordt ketamine soms door dokters gebruikt voor de behandeling van depressie als andere therapieën niet hebben gewerkt. Het is in Nederland niet toegestaan om therapie te geven met andere psychedelica. Therapie aanbieden met psychedelica voor psychische klachten is dus verboden.

Op het moment bekijkt een groep onderzoekers in Nederland in opdracht van de overheid of er al genoeg bewijs is om MDMA in te zetten voor PTSS. In 2024 zal dat onderzoek worden afgerond. 

Gevaar zelf experimenteren

Omdat er veel in de media is over psychedelica en psychische klachten denken mensen soms dat het ook voor hen kan werken. Het is erg goed te begrijpen dat mensen zoeken naar een oplossing. Psychische klachten kunnen echt een enorme impact hebben op het leven van mensen en zorgen voor veel leed. Toch is het heel sterk af te raden om zelf te experimenteren met deze middelen voor psychische problemen. Klachten kunnen bij zelfmedicatie namelijk ook snel erger worden. 

We weten zoals hierboven al benoemd veel te weinig. Het is niet duidelijk:

• voor wie het werkt
• hoeveel iemand moet nemen
• wat alle risico’s zijn
• of de effecten wel lang blijven  
• wat er in de psychedelica zit die mensen zelf kopen

Wat we wel weten is:

• Een klein aantal studies laat zien dat psychedelica voor een kleine groep mensen kan werken in combinatie met goede therapie.  Door deze studies kan het mogelijk in de toekomst worden ingezet door een therapeut, psycholoog of psychiater. 
• Zelf experimenteren kan er voor zorgen dat iemand veel ergere klachten krijgt
• Psychedelica hebben risico’s voor iemand die ze gebruikt. Een deel van de risico’s van ketamine, MDMA (XTC) en psilocybine (paddo’s/truffels) is namelijk bekend. De risico’s van deze middelen zijn groter voor mensen die niet goed in hun vel zitten of psychische klachten hebben. 

Microdosing en psychische klachten

Soms nemen mensen kleine hoeveelheden psychedelica omdat zij een oplossing zoeken voor hun psychische klachten. Bijvoorbeeld angst, depressie of ADHD. Kleine hoeveelheden van deze middelen nemen heet microdoseren. 

Er is onvoldoende bewijs dat microdosing kan helpen bij psychische klachten. Heel soms zijn er onderzoeken die wel positieve resultaten laten zien. Lang niet alle onderzoekers vinden deze resultaten overtuigend. De kans is groot dat de effecten in die onderzoeken komen door placebo-effecten. 

Iemand die microdoseringen neemt voor psychische klachten kan die klachten erger maken. Net als de grotere doseringen psychedelica. Dit komt door:

• Microdoseren kan ervoor zorgen dat medicijnen niet goed meer werken. Het medicijn kan bijvoorbeeld te weinig werken of te sterk. Iemand kan daardoor (gevaarlijke) bijwerkingen krijgen. 
• Mensen kunnen stoppen met andere therapie die wel lijkt te werken. Bijvoorbeeld praattherapie of medicijnen. Zoals antidepressiva of ritalin. 
• Psychedelica kunnen juist angst of onrust veroorzaken. Iemand kan zich daardoor minder goed voelen.
• Iemand kan per ongeluk te veel van een microdosering nemen. Dat kan snel gebeuren. Iemand gaan dan trippen. Dit is voor iemand die zich goed voelt meestal vervelend. Voor iemand met psychische klachten kan dit een stuk erger zijn. 

> Lees hier wat iemand kan doen om de risico’s van microdoseren te verminderen